راهنمای جامع قیر، بخش چهل و سوم- آزمون نفوذپذیری

Share

راهنمای جامع قیر، بخش چهل و سوم- آزمون نفوذپذیری

درجه نفوذپذیری و یا مقدار اکسیداسیون قیر توسط تست نفوذپذیری (به‌طور مثال منطبق با استاندارد ASTM D5 و یا استاندارد EN 1426) اندازه‌گیری می‌شود. در این آزمون، سوزنی با ابعاد و استاندارد مشخص تحت یک مقدار بار و زمان معین و درجه حرارتی خاص به درون قیر نفوذ می‌کند. دستگاه آزمون نفوذپذیری در شکل شماره 6-1 نشان داده‌شده است.

شکل 6-1    دستگاه تست نفوذپذیری

مقدار نفوذپذیری به‌صورت میزان نفوذ عمقی سوزن استاندارد درون نمونه قیر تحت شرایط دمایی، مقدار بارگذاری و دوره زمانی استاندارد برحسب دسی میلی‌متر بیان می‌شود. معمولاً مقدار بار قرارگرفته بر روی سوزن 100 گرم، دوره نفوذ 5 ثانیه و دمای آزمون 25 درجه سانتی‌گراد است. برای هر نمونه، پس از اطمینان از ثابت بودن درجه حرارت، تعداد سه مرتبه آزمون را انجام می‌دهیم. میانگین به‌دست‌آمده از نتایج این سه آزمون به‌صورت نزدیک‌ترین عدد صحیح ثبت و به‌عنوان مقدار نفوذپذیری نمونه اعلام می‌شود. این مقدار نفوذپذیری در صورتی تائید می‌شود که اختلاف بین این سه اندازه‌گیری از حد مشخصی فراتر نرود.

مقدار کم‌تر نفوذپذیری بیانگر سخت‌تر بودن قیر است. متقابلاً مقدار بالای نفوذپذیری نشان‌دهنده نرم‌تر بودن نمونه قیر است. این تست مبنایی برای طبقه‌بندی قیرها بر اساس مقدار نفوذپذیری استاندار می‌باشد.

ضروری است که روش انجام آزمون به‌دقت تحت نظر داشته باشیم؛ زیرا حتی یک خطای جزئی می‌تواند منجر به تفاوت‌های چشمگیر در نتایج آزمون شود. خطاهای معمول شامل:

  • نمونه‌برداری اشتباه و یا ضعیف
  • نگهداری نامناسب دستگاه و سوزن مربوطه
  • دمای نامناسب و عدم رعایت زمان استاندارد

دقت در کنترل درجه حرارت باید بین مثبت و منفی 1/0 سانتی‌گراد باشد. سوزن دستگاه باید به‌طور مرتب از جهت صاف بودن، تمیز بودن و عدم انحنا موردبررسی قرار گیرد. استفاده از دستگاه اتوماتیک تعیین مدت‌زمان نفوذ سوزن برای افزایش دقت توصیه‌شده و باید به‌طور مرتب موردبررسی قرارگرفته تا از صحت عملکرد آن اطمینان داشته باشیم. مقادیر نفوذ کم‌تر از 2 دسی میلی‌متر و بیش‌تر از 500 دسی میلی‌متر را نمی‌توان با این تجهیزات به‌دقت تعیین کرد. برای تعیین میزان نفوذپذیری قیرهای نرم‌تر به سوزن‌های بلندتر و کاپ نمونه عمیق‌تر احتیاج داریم.


برای مشاهده ادامه مطلب برروی لینک زیر کلیک کنید:


برای مشاهده اولین مطلب درباره این موضوع برروی لینک زیر کلیک کنید:

راهنمای جامع قیر، بخش سی و هفتم، آزمایشات مربوط به مخلوط

Share

راهنمای جامع قیر، بخش سی و هفتم، آزمایشات مربوط به مخلوط

سخت شدگی ناشی از اکسیداسیون و تبخیر قشر نازک قیر در تماس با سنگدانه ها توسط دو آزمون مخلوط ارزیابی می‌شوند:

آزمون ذخیره‌سازی مخلوط داغ (Van Gooswilligen و همکاران، 1999) و آزمون تغییر نقطه نرمی قیر در طول فرآیند تولید آسفالت. آزمون ذخیره‌سازی مخلوط داغ شرایط پیرشدگی را در طول اختلاط و ذخیره‌سازی شبیه‌سازی می‌کند. مخلوط موردنظر در آزمایشگاه تولیدشده و مقدار مشخصی از آن را به مدت 16 ساعت در دمای 160 درجه سانتی‌گراد در یک قالب بسته‌شده ذخیره‌سازی می‌کنند. به‌این‌ترتیب حجم هوای موجود در نمونه مشخص‌شده که این‌یک مقدار ثابت است. قیر از مواد مخلوط شده و ذخیره‌شده بازیابی شده و نفوذپذیری و نقطه نرمی آن تعیین می‌شود. پیرشدگی قیر در طول اختلاط و ذخیره‌سازی به‌صورت تفاوت بین نقطه نرمی نمونه بعد از ذخیره‌سازی و نقطه نرمی اولیه آن محاسبه می‌شود.

در مقیاس آزمایشگاهی، این تغییرات بسیار شدید بوده و تفاوت نقطه نرمی در آن بسیار بیش‌تر از آن است که در حجم بالای ذخیره‌سازی مشاهده می‌شود. با این اوصاف، این آزمایش با تمایل سخت شدن مخلوط در دمای بالا و تماس طولانی‌مدت با هوا ارتباط مستقیم دارد.

پیرشدگی ساختاری

فرضیه‌ای وجود دارد که ساختار قیر ممکن است پس از گذشت زمان طولانی از عمر سرویس خود به‌طور آهسته دچار تغییراتی شده و منجر به تغییر حالت آن از نوع Gel به نوع Sol شود. این تأثیر گاهی نیز به نام سخت شدگی فیزیکی معرفی می‌شود؛ و دانشمندان معتقدند که نتیجه فرآیند آهسته تعادل ترمودینامیکی است. آسفالتن ها به‌طور پی‌درپی تشکیل می‌شوند. بااین‌حال نتایج اثبات نکرد که سخت شدگی فیزیکی تنها دلیل این فرآیند باشد و در این مورد پیرشدگی اکسیداتیو یکی از عوامل مشکوک می‌باشد.

پیرشدگی تراوشی

اگر غلظت قیر متوازن نباشد، ممکن است هنگام تماس با سنگدانه های متخلخل، تراوش روغنی رخ‌داده و اجزاء با ویسکوزیته کم‌تر به سطح سنگدانه ها می‌رسند. برای مثال چنین حالتی می‌تواند هنگام اختلاط قیرهای اکسیداسیونی درجه بالا با اجزاء سبک مانند روغن‌های شار به‌منظور تولید قیر با ویسکوزیته موردنظر رخ دهد. این فرآیند تراوشی باعث سخت شدن قشری از قیر که بر روی سنگدانه ها باقی‌مانده می‌شود. تراوش در درجه اول تابع مقدار اجزاء دارای وزن مولکولی کم نسبت به مقدار و نوع آسفالتن است.

محققان شرکت شل آزمون تراوش قطره را برای اندازه‌گیری مقدار تمایل تراوش یک قیر ابداع و توسعه داده‌اند. در این آزمون، قطرات قیر بر روی فرورفتگی‌های صفحات مرمری سفید قرار داده می‌شوند. سپس این صفحات در دمای 60 درجه سانتی‌گراد به مدت چهار روز تحت هاله‌ای از نیتروژن قرار می‌گیرند. در طول این مدت، حلقه‌های روغن اطراف قطرات قیر تشکیل‌شده که می‌توان آن‌ها را با استفاده از میکروسکوپ و نور ماوراءبنفش اندازه‌گیری کرد. عرض این حلقه‌ها می‌تواند از یک میلی‌متر برای قیر متوازن تا چندید میلی‌متر برای قیرهای نامتوازن متفاوت باشد.

سخت شدگی ناشی از اکسیداسیون در زمان سرویس می‌تواند قابل‌توجه بوده که نه‌تنها به میزان تمایل به تراوش قیر بلکه به میزان تخلخل سنگدانه ها نیز بستگی دارد. اگر سنگدانه ها دارای تخلخل کمی باشند (صرف‌نظر از تمایل به تراوش قیر)، مقدار تراوش جذب‌شده ناچیز است. هم‌چنین اگر تمایل به تراوش یک قیر پایین باشد، مقدار تراوش جذب‌شده (صرف‌نظر از مقدار تخلخل سنگدانه ها) ناچیز است. قیر با تمایل به تراوش بالا و یا سنگدانه های بسیار متخلخل منجر به افزایش تراوش و به‌تبع آن تسریع در سخت شدگی  و تشکیل ترک بر روی آسفالت می‌شود.


برای مشاهده ادامه مطلب برروی لینک زیر کلیک کنید:


برای مشاهده اولین مطلب درباره این موضوع برروی لینک زیر کلیک کنید:

راهنمای جامع قیر

راهنمای جامع قیر-بخش اول تاریخچه قیر

Share

1-1  تاریخچه قیر

قیر در فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد به‌صورت مخلوط تار مانندی از هیدروکربن‌های به‌دست‌آمده از نفت خام به‌صورت طبیعی و یا طی فرایند تقطیر تعریف‌شده که در روسازی جاده‌ها و پشت‌بام‌ها کاربرد دارد.

باور عمومی تاریخچه قیر این است که قیر از زبان باستانی و مقدس هندوها در هند (سانسکریت) منشأ گرفته که در آن Jatu به معنای Pitch (قیر) و Jatu-krit به معنای تولید Pitch است. ازنظر برخی معادل لاتین آن در اصل Gwitu-men (وابسته به Pitch) و ازنظر برخی دیگر Pixtu-men نامیده شده که به‌مرورزمان به واژه Bitumen تبدیل و از زبان فرانسوی وارد زبان انگلیسی شده است.

اشارات متعددی به قیر در کتاب مقدس وجود دارد. در کتاب پیدایش (نخستین بخش از کتاب انجیل)، به این موضوع اشاره‌شده که کشتی نوح با استفاده از نی و Pitch ساخته‌شده و موسی نیز درون سبدی که با حصیر ساخته و توسط Pitch عایق شده بود گذاشته و در رودخانه نیل رهاشده است.

خواندن توصیف ساخت برج‌های بابل نیز جذاب و متفاوت است. نسخه مجاز کتاب مقدس می‌گوید که این برج‌ها دارای خشت‌های سنگی بوده و سازندگان آن‌ها از گل برای ملات استفاده می‌کردند. نسخه جدید بین‌المللی بیان می‌کند که در ساخت این برج‌ها به‌جای سنگ از آجر و به‌جای گل از قیر (Tar) استفاده‌شده است. ترجمه موفات در سال 1935 می‌گوید که آن‌ها در ساخت برج‌های بابل از آجر و آسفالت (قیر) استفاده کرده‌اند.

کاربردهای باستانی قیر طبیعی و یا Pitch در مکان‌های مسکونی قدیمی که در اطراف آن‌ها این ماده طبیعی به سهولت در دسترس بوده کشف‌شده است. به نظر می‌رسد که درجاهای دیگر استفاده کم‌تری از این ماده شده است. در بسیاری از کشورها، هیچ‌کدام از کاربردهای کنونی قیر وجود ندارد.

بااین‌حال به نظر می‌رسد که شناخت گسترده‌ای از منابع بزرگ قیر طبیعی مانند دریاچه آسفالت (Lake asphalt) در ترینیداد وجود دارد. در اواسط قرن نوزدهم، تلاش‌هایی در جهت استفاده از آسفالت سنگی از منابع اروپایی برای روسازی جاده‌ها انجام گرفت و ازاینجا بود که رشد آهسته استفاده از محصولات طبیعی برای رسیدن به این هدف آغاز و به دنبال آن شاهد ظهور تار زغال‌سنگ (Coal Tar) و سپس قیر تصفیه‌شده تولیدی از نفت خام هستیم.


برای مشاهده ادامه مطلب برروی لینک زیر کلیک کنید:


برای مشاهده اولین مطلب درباره این موضوع برروی لینک زیر کلیک کنید: