قابلیت نفوذ قیر یا همان آزمایش درجه نفوذ مرسوم‌ترین آزمایش برای اندازه‌گیری قوام قیر است. قابلیت نفوذ قیر را بر اساس مقدار نفوذ یک سوزن استاندارد در دمای 25 درجه سانتیگراد در داخل قیر تعریف می‌کنند. این سوزن تحت اثر نیرویی معادل 100 گرم است. مقدار نفوذ این سوزن استاندارد را بعد از پنج ثانیه اندازه می‌گیرند و آن را به‌عنوان قابلیت نفوذ تعریف می‌کنند. قیرهای نرم‌تر قابلیت نفوذ بیشتر دارند.
روش انجام آزمایش بر اساس استاندارد ASTM-D5
- قیر مورد آزمایش در ظرف مخصوص آزمایش نفوذ گرم و کاملاً مخلوط می‌شود.
- ظرف آزمایش به مدت یک الی یک و نیم ساعت در حمام آب 25 درجه سانتیگراد قرار داده می‌شود تا قیر به دمای 25 درجه سانتیگراد برسد.
- ظرف آزمایش در زیر سوزن طوری قرار میگیرد که نوک سوزن روی سطح براق قیر باشد.
- درجه دستگاه روی صفر تنظیم می‌شود و سوزن با آزاد نمودن پیچ دستگاه رها می‌شود.
- پس از زمان پنج ثانیه درجه دستگاه قرائت می‌شود.
- این آزمایش سه مرتبه تکرار شده و اگر نتایج اختلاف معناداری نداشته باشد، میانگین نتایج به‌عنوان قابلیت نفوذ قیر گزارش می‌گردد.
نکته: تعیین درجه نفوذ کمتر از 2 و بیشتر از 500 به‌وسیله این روش از دقت خوبی برخوردار نیست. دقت در این آزمایش بسیار ضروری بوده و یک تغییر جزئی می‌تواند اختلاف قابل‌توجهی در نتایج ایجاد کند.
مرسوم‌ترین خطاها در آزمایش اندازه‌گیری قابلیت نفوذ قیر عبارت‌اند از:
- تهیه نمونه و نمونه‌گیری نامناسب
- نگهداری نامناسب از تجهیزات و سوزن‌ها
- خطا در دما و زمان آزمایش
